Nóng vội hình sự hóa

Việc ông Cầu giữ 97 kg lúa kéo dài mấy năm chưa giải quyết xong thì đến đầu năm 1997, UBND xã Đông Hưng đã ra quyết định thu hồi hơn 1.000 m² đất của ông Cầu, giao cho một người khác canh tác. Tiếc công cày bừa gieo hạt đến gần ngày gặt hái mà lại bị thu đất ngang giữa chừng, ông Cầu ra điều kiện cho người được xã giao đất phải trả công cho ông, nếu không thì ông “sẽ cho người gặt lúa trừ tiền”.

Dĩ nhiên người được xã giao đất không đời nào chịu trả công cho ông Cầu. Thế là một buổi chiều nọ, ông Cầu kêu vợ con ra ruộng gặt hái phần lúa mình trồng rồi đem đi tuốt tinh tươm và cân được 261 kg lúa. Thấy vậy, gia đình người được xã giao đất đi trình báo công an. Thế là ông Cầu bị khởi tố rồi bị truy tố về hành vi trộm cắp tài sản.

Tháng 6-1997, TAND huyện Tiên Lãng đã xử sơ thẩm, tuyên phạt ông Cầu ba tháng tù về tội này. Ông Cầu kháng cáo kêu oan. Hai tháng sau, TAND TP Hải Phòng xử phúc thẩm đã bác kháng cáo kêu oan nhưng quyết định giảm án cho ông Cầu xuống còn hai tháng 10 ngày tù.

Làm oan người vô tội

Vụ án tưởng chừng đã khép lại nhưng giữa năm 1998, chánh án TAND tối cao đã kháng nghị giám đốc thẩm vì thấy có dấu hiệu làm oan người vô tội. Tháng 10-1998, TAND tối cao đã ra quyết định giám đốc thẩm, tuyên ông Cầu không phạm tội và nói rõ tòa hai cấp sơ, phúc thẩm ở Hải Phòng kết án ông Cầu về hành vi trộm cắp tài sản là oan, không đúng pháp luật.

Theo TAND tối cao, hành vi gặt lúa trên đất đã được giao cho người khác của ông Cầu là sai nhưng chưa đến mức phải truy cứu trách nhiệm hình sự mà chỉ cần giải quyết theo thủ tục dân sự. Đáng lẽ ra các cấp tòa phải giải quyết bằng vụ án dân sự thì lại đi hình sự hóa vụ việc, gây tổn hại về tinh thần và vật chất cho ông Cầu trong một thời gian.

Cạnh đó, TAND tối cao cũng nhận định khi xử phúc thẩm vụ án, TAND TP Hải Phòng giảm án cho ông Cầu từ ba tháng xuống còn hai tháng 10 ngày tù cũng không đúng pháp luật. Bởi lẽ theo quy định hiện hành, hình phạt tù tối thiểu phải là ba tháng chứ không thể nào ít hơn được.

Phải bồi thường, xin lỗi

Sau quyết định giám đốc thẩm, ông Cầu bắt đầu hành trình đi tìm công lý dưới sự hướng dẫn của nhiều người hiểu biết pháp luật.

Do ngụ huyện Tiên Lãng nên ông Cầu đã kiện ra TAND huyện này, yêu cầu TAND TP Hải Phòng phải bồi thường oan cho mình theo Nghị quyết 388. Cụ thể là ông yêu cầu TAND TP Hải Phòng phải bồi thường thiệt hại về mất thu nhập và tổn thất tinh thần tổng cộng hơn 600 triệu đồng. Ngoài ra, ông còn yêu cầu TAND TP Hải Phòng phải công khai xin lỗi ông tại địa phương và đăng lời xin lỗi ba kỳ liên tiếp trên một tờ báo trung ương.

Sau khi thụ lý vụ án, TAND huyện Tiên Lãng đã xử sơ thẩm, tuyên cấp trên trực tiếp của mình là TAND TP Hải Phòng phải bồi thường hơn 17 triệu đồng do đã kết án oan ông Cầu, phải xin lỗi công khai tại địa phương và đăng báo xin lỗi.

Cho rằng số tiền được bồi thường quá ít, ông Cầu kháng cáo. Dù bị đơn là chính mình nhưng theo quy định tố tụng, TAND TP Hải Phòng vẫn phải tiếp nhận vụ đòi bồi thường oan này để xử phúc thẩm.

Trong phiên phúc thẩm vừa qua, người đại diện cho TAND TP Hải Phòng thừa nhận tòa này đã làm oan cho ông Cầu theo quyết định giám đốc thẩm của TAND tối cao nên phải có trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho ông Cầu. Tuy nhiên, số tiền bồi thường nhiều hay ít thì do chính hội đồng xét xử trong phiên tòa này quyết định.

Cuối cùng, hội đồng xét xử nhận định có một số khoản thiệt hại ông Cầu yêu cầu nhưng lại không đưa ra được chứng cứ chứng minh trên thực tế. Vì thế, tòa đã bác kháng cáo của ông Cầu và tuyên y án sơ thẩm.

                                                                                                  Theo báo Pháp luật TP. HCM