Thực tế cho thấy, việc Chính phủ Việt Nam cho phép DN FDI được chuyển đổi thành công ty cổ phần, ban đầu là thông qua Nghị định 38/2003/NĐ-CP về việc chuyển đổi một số DN FDI sang hoạt động theo hình thức công ty cổ phần, sau đó là Nghị định 101/2006/NĐ-CP về việc đăng ký lại, chuyển đổi và đăng ký đổi giấy chứng nhận đầu tư của các DN FDI theo quy định của Luật DN và Luật Đầu tư, chính là một bước tạo thông thoáng về môi trường đầu tư, kinh doanh, góp phần đa dạng hóa các loại hình đầu tư, tăng cường thu hút vốn và tạo thêm hàng hóa có chất lượng cao cho thị trường chứng khoán Việt Nam.

Tuy nhiên, qua khảo sát, Đoàn công tác Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng nhận thấy rằng, còn có một số điểm trong quy định về chuyển đổi DN FDI thành công ty cổ phần chưa thỏa đáng và chưa hợp lý, đặc biệt là trong Nghị định 101/2006/NĐ-CP

Mặc dù các quy định về quy trình chuyển đổi tại Nghị định 101/2006/NĐ-CP đã đơn giản hơn rất nhiều so với các quy định tại Nghị định 38/2003/NĐ-CP, như không cần phải gửi hồ sơ đến Bộ Kế hoạch và Đầu tư, không phải xin ý kiến của Thủ tướng Chính phủ..., song nhiều vấn đề mang tính đặc thù của DN FDI lại chưa được đề cập, như việc xác định giá trị DN chuyển đổi, điều kiện và các hình thức chuyển đổi, minh bạch hóa tình hình và kết quả hoạt động kinh doanh của DN...

Thực tế cho thấy, trong quá trình chuyển đổi, vì các quy định này không rõ ràng, nên đã có những bất cập xảy ra. Với các DN đủ điều kiện niêm yết trên thị trường chứng khoán, việc niêm yết và công bố thông tin được thực hiện theo quy định của Luật Chứng khoán và các văn bản hướng dẫn thực hiện.

Tuy nhiên, đối với các DN chưa niêm yết, số lượng cổ đông không nhiều, thì thường không tiến hành định giá giá trị DN, mà chủ yếu dựa trên nguyên tắc thỏa thuận giữa các bên tham gia mua cổ phần. Nhưng trong thời gian tới, khi nhu cầu chuyển đổi và việc mua cổ phiếu tăng lên, thì có thể sẽ gây nhiều bất hợp lý trong thực tế, ảnh hưởng đến quyền lợi của các nhà đầu tư... Bên cạnh đó, vì không định giá trong quá trình chuyển đổi, để đảm bảo tính công khai, minh bạch, nên hầu hết DN này đều chuyển toàn bộ vốn pháp định của DN FDI thành vốn điều lệ khi chuyển sang công ty cổ phần.

Trên một khía cạnh khác, Đoàn công tác Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng bày tỏ băn khoăn đối với việc rất có thể, các bên nước ngoài (đặc biệt là trong các liên doanh) có thể lợi dụng việc chuyển đổi để bán bớt cổ phần, chuyển bớt vốn ra khỏi Việt Nam. Nguyên nhân được cho là do xuất phát từ việc các quy định về điều kiện chuyển đổi DN FDI thành công ty cổ phần, được quy định tại Nghị định 101/2006/NĐ-CP chưa đảm bảo đủ các điều kiện cần có và cụ thể để DN FDI dễ thực hiện, đảm bảo mục tiêu của việc chuyển đổi, tránh tình trạng nhà đầu tư lợi dụng chuyển đổi để rút vốn.

Thực ra, theo quy định tại Nghị định 38/2003/NĐ-CP về việc chuyển đổi một số DN FDI sang hoạt động theo hình thức công ty cổ phần, các điều kiện để chuyển đổi được quy định khá rõ ràng, như đã góp đủ vốn pháp định, đã chính thức hoạt động ít nhất 3 năm, trong đó năm cuối cùng trước khi chuyển đổi phải có lãi... Tuy nhiên, khi Nghị định 101/2006/NĐ-CP ra đời, các điều kiện chuyển đổi đã được quy định đơn giản hơn rất nhiều, chỉ cần là DN FDI phải đáp ứng các điều kiện chung theo quy định của Luật DN; chủ DN phải là cổ đông sáng lập, trường hợp có nhiều chủ DN phải có một chủ DN là cổ đông sáng lập.

Chính vì vậy, mới đây, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã có văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ về việc xây dựng quy định bổ sung quy trình chuyển đổi công ty TNHH, DN có vốn đầu tư nước ngoài thành công ty cổ phần. Theo đó, Bộ đề xuất việc phải xây dựng một nghị định để sửa đổi, bổ sung Nghị định 101/2006/NĐ-CP, trong đó có việc đưa ra các điều kiện cụ thể đối với DN FDI trong việc chuyển đổi thành công ty cổ phần. Chẳng hạn, yêu cầu góp đủ vốn pháp định, đang hoạt động kinh doanh ổn định và có hiệu quả, tình hình tài chính tốt, vay nợ rõ ràng và đủ khả năng thanh toán.

Bên cạnh đó, phải bổ sung một số nội dung trong quy trình, thủ tục chuyển đổi, như hình thức chuyển đổi, quy trình chuyển đổi, trách nhiệm của DN về tính chính xác và trung thực trong hồ sơ chuyển đổi, trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhà nước trong việc xem xét hồ sơ chuyển đổi và cấp giấy chứng nhận đầu tư mới... Đồng thời, cũng cần bổ sung quy định về định giá DN, đặc biệt đối với các DN có đối tác Việt Nam là DN nhà nước, cũng như quy định về chế độ cung cấp thông tin đối với DN FDI trong quá trình chuyển đổi và sau khi chuyển đổi để minh bạch hóa hoạt động sản xuất - kinh doanh của DN.